Filozofowie o starości (6) – Bertrand Russell

W Portraits from Memory and Other Essays Bertrand Russell w roli mędrca, jak przystało na filozofa w zaawansowanym wieku, udziela rad, jak się zestarzeć godnie i dostojnie. Od porad żartobliwych – że należy „wybrać” rodzinę o dobrych genach długowieczności – po bardziej rzeczowe. Jednym z poważnych zagrożeń jest zbytnie zanurzenie się w przeszłości, podczas gdy trzeba nieustannie kierować myśl ku przyszłości, w stronę tego, co można jeszcze zrobić. Filozof przyznaje, że rośnie ciężar przeszłości, od którego trudno się uwolnić, ale konieczny jest wysiłek, aby to brzemię zrzucić.

Filozofowie o starości (3) – Cicero

Cicero miał 63 lata, kiedy napisał rozprawkę De senecture w formie dialogu o starości. Jego zasadnicza teza brzmi: umysł nie musi koniecznie uczestniczyć w słabości ciała. Trzeba od razu powiedzieć: nie musi, ale uczestniczy. Słabość ciała ogarnia umysł, a następnie słaby umysł obezwładnia ciało. Nie jesteśmy w stanie w pełni rozłączyć się z naszym ciałem i wyłącznie mieszkać w nim jak w niewygodnym mieszkaniu. Mędrzec, twierdzi Cicero, wie, że nie ma co walczyć z porządkiem natury. Najlepszą obroną przeciw starości musi być ćwiczenie w cnocie. Starzenia nie da się uniknąć, co nie znaczy, iż należy poddać się biernie jego działaniu.